ભારત સરકારે ગઈ કાલે એટલે કે બુધવારે દેશના નિકાસકારોને કડક ચેતવણી આપી છે. આમાં તેમને બીજા દેશનો માલ ભારતના માર્ગે અમેરિકા ન મોકલવા અપીલ કરી છે. આ ચેતવણી એવા સમયે આવી છે જ્યારે અમેરિકા અને ચીન વચ્ચેનો વેપાર યુદ્ધ ઝડપથી વધી રહ્યો છે, જેની અસર વૈશ્વિક વેપાર પર પડી રહી છે. વાણિજ્ય મંત્રાલયે અમેરિકા સાથે ચાલી રહેલી વેપાર વાટાઘાટોને સુરક્ષિત રાખવા અને સંભવિત જવાબી કાર્યવાહી ટાળવા માટે આ પગલું ભર્યું છે.
અમેરિકા ભારતથી ગુસ્સે થઈ શકે છે
વાણિજ્ય મંત્રી પીયૂષ ગોયલની અધ્યક્ષતામાં નિકાસકારો સાથેની એક મહત્વપૂર્ણ બેઠકમાં, સરકારે ખાતરી આપી હતી કે વિદેશી માલના ડમ્પિંગને રોકવા માટે આયાત પર કડક દેખરેખ રાખવામાં આવશે. ઉપરાંત, નિકાસકારોને ચેતવણી આપવામાં આવી હતી કે તેઓબીજા દેશનો માલ ભારત મારફત અમેરિકામાં નિકાસ કરવાની ભૂલ કરવી જોઈએ નહીં. કારણકે, તેનાથી અમેરિકા નારાજ થઈ શકે છે. ભારત અને અમેરિકા વેપાર કરાર પર અસર થઈ શકે છે. આ એલર્ટ એવા સમયે આવ્યું છે કે, જ્યારે અમેરિકાએ ચીનમાંથી આયાત થતી પ્રોડક્ટ્સ પર કુલ 125 ટકા ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કરી હતી. જેથી ચીન નિકાસ માટે વૈકલ્પિક માર્કેટની શોધમાં છે.
વૈશ્વિક વેપાર સંકટ વચ્ચે ભારતની તૈયારી
મીડિયા રિપોર્ટ મુજબ, બેઠકમાં વાણિજ્ય મંત્રી ગોયલે નિકાસકારોને ગભરાવાને બદલે તકો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની સલાહ આપી. તેમણે કહ્યું કે ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે પ્રસ્તાવિત દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર (BTA) અંગે “યોગ્ય સંતુલન” બનાવવા માટે કામ ચાલી રહ્યું છે. આ કરારનો ઉદ્દેશ્ય વેપારને વર્તમાન $૧૯૧ બિલિયનથી વધારીને $૫૦૦ બિલિયન કરવાનો છે. તેનો પ્રથમ તબક્કો સપ્ટેમ્બર-ઓક્ટોબર સુધીમાં પૂર્ણ કરવાનું આયોજન છે.
સોફ્ટ લોન અને ગુણવત્તા નિયંત્રણ ઓર્ડરમાં રાહત માટેની તૈયારીઓ
માર્જિનમાં ઘટાડા અને વૈશ્વિક અસ્થિરતા અંગે નિકાસકારો દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલી ચિંતાઓ વચ્ચે, સરકાર સોફ્ટ લોન વિકલ્પો શોધી રહી છે. યુરોપિયન સંઘ, યુકે અને અમેરિકા જેવા દેશોમાંથી થતી આયાત પર ગુણવત્તા નિયંત્રણ આદેશમાં અમુક રાહત મળવાની સંભાવના પણ વ્યક્ત કરી હતી. એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, સરકારે સંકેત આપ્યા છે કે, જે દેશોમાંથી ગુણવત્તાની ફરિયાદો ઓછી છે. ત્યાંથી આયાતના નિયમોમાં રાહત મળશે.
ચેતવણી શા માટે આપવામાં આવી?
અમેરિકાએ તાજેતરમાં એવા દેશો પર “પ્રતિશોધાત્મક ટેરિફ” લાદવાનું પણ શરૂ કર્યું છે જે તેનું માનવું છે કે તેઓ તેના માલ પર અન્યાયી રીતે કર લાદી રહ્યા છે. ભારત પર પણ 26% ની સમાન ડ્યુટી લાદવામાં આવી છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે જો ભારતીય નિકાસકારો ત્રીજા દેશો (જેમ કે દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયાઈ દેશો) થી અમેરિકામાં માલ મોકલવા માટે ભારતનો ઉપયોગ કરે છે, તો તે અમેરિકાની શંકા વધારી શકે છે અને ભારત સામે કડક કાર્યવાહી કરી શકે છે. આનાથી માત્ર વેપાર કરાર પર અસર પડી શકે છે, પરંતુ ભારતીય નિકાસકારોને પણ નાણાકીય નુકસાન સહન કરવું પડી શકે છે.
ભારત માટે તકો
મંત્રી ગોયલે કહ્યું કે આ ભારત માટે તકોથી ભરેલો સમય છે. તેમણે કહ્યું, “ભારતે પોતાને એક વિશ્વસનીય વેપાર ભાગીદાર તરીકે સ્થાપિત કર્યું છે. હવે વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલામાં ભારતની ભૂમિકા વધુ મજબૂત બની શકે છે, જેનાથી ઉત્પાદન અને રોજગારની તકોમાં વધારો થશે.” આ બેઠકનો ઉદ્દેશ્ય બદલાતા વૈશ્વિક વેપાર પરિદ્રશ્યમાં સંભવિત તકો અને પડકારોની ચર્ચા કરવાનો અને સરકારની યોજનાઓ વિશે ઉદ્યોગને માહિતગાર કરવાનો હતો.
વાણિજ્ય મંત્રાલયે સંકેત આપ્યો કે તે બદલાતા વૈશ્વિક વેપાર પરિદ્રશ્યનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે નિકાસકારો સાથે નિયમિત વાતચીત જાળવી રાખશે. આ ઉપરાંત, સરકાર નિકાસ પ્રમોશન મિશન (EPM) હેઠળ એક વ્યાપક યોજના પર કામ કરી રહી છે, જેની જાહેરાત તાજેતરના બજેટમાં કરવામાં આવી હતી. આ યોજના વૈશ્વિક સ્પર્ધામાં ભારતીય નિકાસકારોને મજબૂત બનાવવા માટે તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે.
